ممکن است شما هم با مفهوم وابستگی در دنیای روابط آشنا باشید. وابستگی در برخی روابط مانند رابطه‌ی والدین و فرزندان می‌تواند آزاردهنده و آسیب‌زننده باشد. در این مطلب به بررسی ویژگی‌های والدین وابسته و خطراتی که برای فرزندانشان ایجاد می‌کنند، می‌پردازیم.
والدین وابسته چه مشخصاتی دارند؟
والد وابسته فردی است که وابستگی ناسالمی به فرزند خود دارد و به دلیل این وابستگی تلاش می‌کند کنترل بیش از حدی بر زندگی فرزندش داشته باشد. وابستگی می‌تواند در همه‌ی روابط پدر و مادر با فرزندان دیده شود. به عنوان مثال، یک پدر وابسته ممکن است از نظر عاطفی به دختر یا پسر خود برای شاد بودن و پایداری ذهنی وابسته باشد؛ علاوه بر این یک مادر وابسته ممکن است به دخر یا پسر خود برای سلامتی جسمی وابستگی داشته باشد.
با وجود اینکه ممکن است والدین ادعا کنند که رابطه‌ی نزدیک آنها با فرزندان نشانه‌ای از داشتن یک خانواده‌ی خوب است، اما توجه زیاد آنها به یکدیگر نشانه‌ای از اختلال عملکرد به شمار می‌رود.البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوایند مقاله کارهای قبل از بارداری را بخوانید.نکته‌ی مهم این است که تشخیص وابستگی آسان نیست و مطابق تحقیقات سال ۲۰۱۴ عناصر زیستی، روانشناختی و اجتماعی در شکل‌گیری آن دخیل هستند. در صورتی که فکر می‌کنید ممکن است یک والد وابسته باشید، وجود نشانه‌هایی که در ادامه بیان کرده‌ایم را در خودتان بررسی کنید.
۱. والدین کنترل‌گر هستند
والد وابسته احساس خود را وابسته به رابطه‌ی خود با فرزندشان می‌دانند. روابط وابسته از یک چرخه‌ی نیاز تغذیه می‌کند به این صورت که یک فرد به دیگران نیاز دارد. گاهی اوقات و نه همیشه این رابطه دو طرفه است و فرد دیگر هم ممکن است این نیاز را داشته باشد. والدین وابسته تلاش می‌کنند زندگی فرزند خود را کنترل کنند و این کار را به شیوه‌های مختلف انجام می‌دهند. در ادامه چند مورد از روش‌های کنترل‌گری ولدین شرح داده شده‌اند:
- دخالت بیش از حد؛ به عنوان مثال در صورتی که والدین متوجه شوند که مشکلی در زندگی فرزندشان رخ داده است سعی می‌کنند با دخالت و حتی دخالت‌های بیجا کنترل‌گری انجام دهند. دلیل این موضوع این است که رنج فرزند رنج والدین است. البته این موضوع برای همه‌ی والدین صحیح است؛ اما هنگامی که بیش از حد شود، به وابستگی تبدیل می‌شود.
- مراقبت نامناسب؛ والدین وابسته بیش از چیزی که برای سن فرزندانشان نیاز است کار انجام می‌دهند. به عنوان مثال، یک کودک هشت ساله باید بتواند خودش لباس‌هایی که هر روز می‌خواهد بپوشد را انتخاب کند. یک فرد ۱۶ ساله باید برنامه‌ی زمانی کلاس‌ها و تکالیف خود را تنظیم کند.
- مسئولیت‌پذیری اشتباه؛ والدین وابسته اغلب خود را مسئول احساسات فرزند خود می‌دانند و خود را بابت تغییر رفتار فرزندشان مقصر دانسته و سرزنش می‌کنند.
۲. روابط دیگر را فدای رابطه‌ی خود با فرزندانشان می‌کنند
آیا شما هم بر این باور هستید که همیشه باید در دسترس فرزند خود باشید؟ در صورتی که والد وابسته‌ای باشید، نخستین رابطه‌ای که در معرض خطر قرار می‌گیرد، رابطه‌ی شما با همسرتان خواهد بود. به جای صرف زمان و انرژی برای ایجاد رابطه‌ی عاطفی معنادار، فقط روی فرزند خود تمرکز می‌کنید.البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله تغذیه و سلامت کودکان را بخوانید. در این حالت با گذشت زمان متوجه خواهید شد که رابطه با همسرتان دچار مشکل شده است. علاوه بر این ممکن است ارتباط شما با اعضای خانواده و دوستانتان هم خدشه‌دار شود. به عنوان مثال، ممکن است قراری که با بهترین دوست خود دارید را به دلیل اینکه فرزندتان از شما می‌خواهد او را به خرید ببرید لغو کنید.
۳. احساسات فرزند خود را خدشه‌دار می‌کنند
والدین وابسته ممکن است خواسته یا ناخواسته استراتژی‌های روانشناسانه‌ای را برای کمک به رسیدن فرزندشان به چیزی که می‌خواهد به کار گیرند. این استراتژی‌ها در ادامه معرفی شده‌اند:
- رفتار پرخاشگری منفعل؛ این رفتار زمانی اتفاق می‌افتد که یک والد به صورت غیرمستقیم نسبت به فرزندش رفتار پرخاشگرانه انجام می‌دهد و هنگامی است که والد نمی‌تواند احساسات یا باورهایی که غیر قابل قبول هستند را مدیریت کند و در نتیجه نسبت به فرزند خود ابراز پرخاشگری می‌کند. در این صورت والد از احساسات گناه، شرم یا پشیمانی اجتناب می‌کند.
- ایجاد احساس گناه؛ این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که والدین تلاش می‌کنند برای ایجاد فشار روی فرزندان برای اینکه رفتار دلخواهشان را داشته باشند از ایجاد احساس گناه در آنها استفاده کنند. به عنوان مثال، هنگامی که والدی فرزندش را به دلیل اینکه به ندرت درباره‌ی اتفاق‌هایی که در مدرسه می‌افتد صحبت می‌کند مورد انتقاد قرار می‌دهد. با باقی ماندن در نقش قربانی به احتمال زیاد والد سپس خواهد گفت که توضیح خلاصه‌ی روزانه لازم نیست. اغلب فرزند با داشتن احساس گناه به والدین این اطمینان را می‌دهد که مسئله‌ی بزرگی نیست.
۴. رفتارهای متعصبانه دارند
آیا بر این باور هستید که در هر مسئله‌ای حق با شما است؟ آیا هنگامی که فردی از شما سوال کند چه کاری انجام می‌دهید احساس می‌کنید مورد حمله قرار گرفته‌اید؟ والدین وابسته اغلب اشتباهات خود را نمی‌پذیرند.البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله دوست‌یابی کودکان مبتلا به اوتیسم را بخوانید. دلیل این موضوع این است که هر نشانه‌ای از عدم موافقت برای آنها نشان‌دهنده‌ی سرکشی است و هویت والد بودن و احساس کنترل آنها را تهدید می‌کند.
۵. ادعای قربانی بودن دارند
اغلب افراد دوست دارند خاطرات کودکی خود را با فرزندشان به اشتراک بگذارند. در صورتی که این کار به شیوه‌ی صحیحی انجام شود، می‌توانیم مهارت‌های سازگاری مهمی را به فرزندان آموزش دهیم. والدین وابسته انتظار فرزندپروری از فرزندانشان دارند و انتظار دارند فرزندشان برای آنها نقش پدر و مادر را ایفا کند. اگر به صورت مداوم به فرزند خود بگویید که یک قربانی هستید، در واقع برای دریافت پشتیبانی احساسی به او متکی شده‌اید.
۶. به سختی مرزبندی را انجام می‌دهند
والدین وابسته نظم‌دهی و انضباط فرزندان را به سختی انجام می‌دهند. این والدین به دلیل ترس از طرد شدن توسط فرزندان، به راحتی به آنها اجازه می‌دهند مرزها را بشکنند. در چنین مواردی والد تحمل بی‌احترامی را به مرزبندی و ایجاد انضباط که منجر به خشمگین شدن فرزند می‌شود ترجیح می‌دهد. در این شرایط ممکن است والد هنگامی که همسرش از فرزندشان بخواهد به قوانین احترام بگذارد خشمگین شود. به عنوان مثال، ممکن است پدر از اینکه مادر زمان مشخصی را برای رفتن به تختخواب برای فرزند مشخص کرده است حتی اگر فرزند باید چند ساعت پیش از آن می‌خوابیده است عصبانی شود.
۷. عزت نفس آنها به فرزندشان بستگی دارد
والدین وابسته اغلب عزت نفس پایینی دارند. عزت نفس آنها اغلب به فرزندشان بستگی دارد به این صورت که در صورتی که فرزندشان با آنها رفتار خوبی داشته باشد، از خودشان راضی هستند و در صورتی که فرزندشان با مشکل مواجه شود، آنها هم دچار مشکل می‌شوند.با وجود اینکه داشتن رویا و آرزو برای فرزندان برای همه‌ی والدین طبیعی است، اما والدین وابسته انتظار دارند فرزندشان مطابق میل آنها زندگی کرده و به اهدافی برسد که خوشان نتوانسته‌اند به آنها دست پیدا کنند.
۸. نخستین واکنش والدین نفی سریع خواهد بود
اگر هنگامی که به شما می‌گویند ممکن است جزو والدین وابسته باشید دچار خشم و انکار می‌شوید، به احتمال زیاد مشکلی وجود دارد. دلیل این موضوع چیست؟ انکار و نفی یک مکانیسم دفاعی است که از فرد در برابر افکار، احساسات و اطلاعات رنج‌آور و تهدید کننده محافظت می‌کند.
در صورتی که رابطه‌ی شما با فرزندتان در مسیر درستی قرار داشته باشد هنگامی که به شما می‌گویند کاری اشتباه است دچار احساس تهدید نمی‌شوید. قسمت ناراحت‌کننده درباره‌ی انکار این است که مانع از کمک خواستن می‌شود و همانطور که مشخص است کمک گرفتن هم بسیار مهم است.
چگونه وابستگی والدین به فرزندان باعث آسیب به فرزند می‌شود؟
وابستگی والدین به فرزندان می‌تواند باعث سوء استفاده‌ی عاطفی شود. کودک یاد می‌گیرد که احساسات و نیازهایش مهم نیستند و هیچگاه فرصت توسعه و ارتقای شخصیت خود را پیدا نمی‌کند. احساس هویت فرزندان از میان انتخاب‌ها و تعهدهایشان شکل می‌گیرد. هنگامی که والدین وابسته توانایی فرزند برای تعهد به باورها و ارزش‌هایشان را سرکوب می‌کنند، فرزند هیچگاه نمی‌تواند شخصیت خود را شکل دهد.علاوه بر این به دلیل این که والدین الگوی فرزندان هستند، فرزندان رفتار آنها را تقلید می‌کنند و همین موضوع شامل وابستگی هم می‌شود. فرزندی که کنترل شده است به احتمال زیاد در آینده والد کنترل‌گری می‌شود.
چگونه وابستگی به والدین را متوقف کنیم؟
نخستین گام در متوقف کردن وابستگی تایید وجود داشتن آن است. هنگامی که والدین با رفتارهای مربوط به وابسته بودن خود خانواده را از نظر عاطفی تهی کرده‌اند، نیاز دارند که نسبت به فرزندان خود مراقبت و حساسیت داشته باشند. این موضوع به ویژه هنگامی که فرزند آغاز به ابراز خشم فرو خورده‌ای که در درونش وجود دارد می‌کند ایجاد می‌شود. در ادامه راهکارهایی برای آغاز متوقف کردن روند وابستگی والدین به فرزندان معرفی شده‌اند.
- مراقبت از خود را تمرین کنید؛ به جای اینکه برای برآورده کردن نیازهایتان به فرزندان خود متکی باشید، خودتان این کار را انجام دهید.
- کنار بکشید؛ به فرزند خود استقلال کافی برای حل چالش‌های مخصوص سنش را بدهید. این کار اعتماد به نفس کافی برای اعتماد به خودشان و پیشرفت بیشتر را به آنها می‌دهد.
- به صورت فعال گوش دهید؛ هنگام صحبت کردن با فرزندان به صورت کامل به آنها گوش دهید. چیزی که شنیده‌اید را به آنها منعکس کنید. سپس از آنها بپرسید که از شما می‌خواهند چه چیزی به آنها بگویید.
سخن پایانی
شما در این قماله با نشانه های وابستگی به والدین آشنا شدید.همچنین از آسیب های آن آگا شدید.اگر سوال یا نظری دارید آن را در کامنت مطرح کنید تا در اسرع وقت توسط ما جواب داده شود.
سوالات متداول
اگر والدین قصد دارند فرزند خود را فردی مسئولیت پذیر و مفید برای جامعه تربیت کنند، بهتر است بدانند بر اساس نظریه روانشناسی، مراحل رشد و تکامل فرد طبق یک برنامه‌ریزی منظم و از پیش تعیین شده، در حال انجام است. اما نکته‌ای که وجود دارد این است که کودک باید از جانب والدین مهارت آموزی را فراگرفته و آن را انجام دهد. والدین وابسته با نوع رفتار خود، پرو بال کودک را چیده و او را برای پروازهای بلند و طولانی زمین گیر می‌کنند.
بهتر است والدین وابسته در وهله اول نسبت به رفتارهای خود تجدید نظر کرده و بدانند که همواره قادر نیستند در کنار فرزندشان باشند. این گونه والدین برای غلبه بر این مشکلات و کاهش نگرانی‌هایی که در ارتباط با فرزند خود دارند بهتر است با مشاوران خانواده در ارتباط باشند.
